s [ Pobierz całość w formacie PDF ]

załamania się międzynarodowego handlu i inwestycji, a także inflacją i zniesieniem pokrycia w złocie, spowodowały wywindo-
związanej z nimi ogólnoświatowej depresji. wanie ceny złota do poziomu 215 dolarów za uncję. Gdy stało się
Co robić? Podejmując próbę przywrócenia międzynarodo- oczywiste, że dolar jest przeszacowany, a europejskie i japońskie
wego porządku w sferze pieniądza, który pozostawałby niepo- twarde pieniądze niedoszacowane, dolar w końcu załamał się na
wiązany ze złotem, Stany Zjednoczone narzuciły światu umowę światowych rynkach; w lutym  marcu 1973 nastąpiła panika.
smithsoniańską z 18 grudnia 1971 roku. Niemcy Zachodnie, Szwajcaria, Francja i inne kraje twardego
pieniądza nie mogły już kupować dolarów, żeby podtrzymać
ich zawyżoną wartość. W niewiele ponad rok od wprowadzenia
8. Faza VIII: umowa smithsoniańska, grudzień
smithsoniański system sztywnych kursów bez pokrycia w złocie
1971  luty 1973 roztrzaskał się o skały ekonomicznych realiów.
Umowa smithsoniańska, którą prezydent Nixon nazwał  najwięk-
9. Faza IX: płynne kursy pustych walut, marzec
szą umową monetarną w dziejach świata , była jeszcze bardziej
niestabilna i obarczona błędami niż standard dewizowo złoty z lat 1973  ?
dwudziestych i niż Bretton Woods. Państwa ponownie zobowią-
zały się do utrzymywania sztywnych kursów wymiany, ale tym Po zapaści dolara świat powrócił znów do systemu płynnych kur-
razem rezygnując i ze złota i z pieniądza światowego, które stano- sów pustych walut. W obrębie bloku krajów Europy Zachodniej
wiłyby pokrycie dla poszczególnych walut. Ponadto wartość licz- kursy wymiany były wzajemnie powiązane, a USA ponownie
nych walut europejskich była ustalona według parytetu zaniżo- zdewaluowały oficjalny kurs dolara o symboliczną wartość  do
nego w stosunku do dolara; jedynym ustępstwem ze strony USA 42 dolarów za uncję. Gdy z dnia na dzień wartość dolara w sto-
była niewielka dewaluacja oficjalnego kursu dolara do poziomu sunku do innych walut spadła, a frank szwajcarski i japoński jen
38 dolarów za uncję. Chociaż dewaluacja ta była znacznie za mała poszybowały w górę, władze amerykańskie, wsparte opinią eko-
i nastąpiła o wiele za póz
no, to była istotna, gdyż przełamywała nomistów  zwolenników Friedmana, stwierdziły, że to właśnie
122 123
jest idealny system pieniężny. W warunkach płynnych kursów doświadczyły najbardziej intensywnego i najdłuższego ataku
wymiany nadwyżki dolara i gwałtowne kryzysy w bilansie płat- inflacji w czasach pokoju, jaki kiedykolwiek miał miejsce. Czy-
niczym faktycznie przestały gnębić świat. Ponadto amerykańscy telnik już z pewnością rozumie, że nie stało się tak przypadkiem.
eksporterzy nie mogli się utulić z radości, że spadek kursu dolara Zanim dolar został oderwany od złota, keynesiści i friedmanowcy,
spowodował obniżkę cen towarów amerykańskich za granicą, co opowiadając się na różne sposoby za pustym pieniądzem papie-
wpłynęło korzystnie na eksport. Wprawdzie rządy nadal sterowa- rowym, przewidywali niewzruszenie, że gdy zostanie wprowa-
ły zmianami kursów ( brudne pływanie zamiast  czystego ), dzony pusty pieniądz, rynkowa cena złota spadnie szybko do
ale w sumie wydawało się, że międzynarodowy system pieniężny poziomu niepieniężnego, który wynosił wówczas około 8 dolarów
podążył za utopią friedmanowską. za uncję. Obie te grupy, mając w pogardzie złoto, twierdziły,
Jednakże bardzo szybko okazało się, że międzynarodowy że cenę złota windował potężny dolar a nie odwrotnie. Po roku
system pieniężny znajduje się w stanie dalekim od doskonało- 1971 rynkowa cena złota nigdy nie spadła poniżej starej sztywnej
ści. W dłuższej perspektywie problem polegał na tym, że kraje ceny 35 dolarów za uncję i prawie przez cały czas utrzymywała
o twardych walutach nie będą bez końca przyglądały się biernie, się na poziomie o wiele wyższym. Gdy w latach pięćdziesiątych
jak kursy ich walut rosną, a własny eksport przegrywa z konku- i sześćdziesiątych ekonomiści, tacy jak Jacques Rueff, postulowa-
rencją amerykańską. Jeśli w Ameryce nadal miałaby trwać infla- li standard złota z ceną 70 dolarów za uncję, uważano, że cena ta
cja, a wartość dolara wciąż by spadała, to kraje te powróciłyby jest niewiarygodnie wysoka. Obecnie wydaje się ona jeszcze bar-
do dewaluowania na wyścigi swoich walut, do kontroli kursów, dziej niewiarygodnie niska. Znacznie wyższa cena złota świadczy
bloków walutowych i wojen gospodarczych z lat trzydziestych. o tym, że od czasów, gdy  postępowi ekonomiści zaczęli mieć
Jednakże bardziej bezpośrednim problemem była odwrotna stro- decydujący głos i pokrycie w złocie zostało całkowicie zniesione,
na medalu: mianowicie fakt, że tracący na wartości dolar oznaczał dolar fatalnie się stoczył. [ Pobierz całość w formacie PDF ]