s
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Drugim synem starosty łuckiego księcia Fedora i księżnej Zofii Sanguszko był
Iwan (Jan) Fedorowicz Czartoryski, który zakończył ciągnący się latami proces
izdannyje Wriemiennoju Komissijeu, Wysoczajsze uczcieżdiennoju pri Kijewskom Wojennom,
Podolskom i Wołynskom Generał-Gubiernatorie, Kijew 1849, t. I, s. 22.
92
Spór rozgorzał z nową siłą za sprawą włościanina królewskiego Omelijańca, skazanego na tere-
nie włości smedyńskiej na karę śmierci. Udało mu się zbiec z częścią majątku do Kowla, w któ-
rym po kilku dniach wolności został aresztowany, a następnie wydany za nagrodą pieniężną ka-
tu smedyńskiemu. Znajdujący się zaś przy nim majątek, jakim było stado liczące 10 sztuk bydła
rogatego i 30 owiec, zostało skonfiskowane przez Kemela i odesłane Kurbskiemu. Z tym bez-
podstawnym zagarnięciem mienia nie chciał sie pogodzić książę Aleksander, który złożył skargę
do króla. Król Zygmunt August nakazał kniaziowi Kurbskiemu zaniechanie stosowania wobec
sąsiada niegodziwych praktyk, sądzenie winnych i zwrot zagarniętego stada wdowie po Omeli-
jańcu. Posłani przez księcia Aleksandra do kniazia Kurbskiego z listami królewskimi urzędnicy są-
dowi spotkali się z nim 14 maja 1566 r. w Milanowczach i otrzymali taką oto odpowiedz. Nie ka-
żę się mieszać do Smedyna, a swojej ziemi bronię, którą mam z łaski Bożej i króla. Jeśli Smedyń-
cy przywłaszczą sobie z mojego Wiżowa, np. wyspy, które opisane są w nadaniu królewskim, każę
ich łapać i wieszać, bo to moja ziemia wiżowska nie smedyńska. A co się tyczy zadość uczynienia
za krzywdy i szkody, jakiego Smedyna od moich urzędników i włościan domagają się, z tego nie
mam obowiązku rozrachować się, bo co moi zrobili, zrobili za moją wiedzą. A bydła i owiec Ome-
lijańcowej nie wydam, bo to bydło powinno do mnie należeć . M.D. Iwaniszew, %7łizn kniazia An-
drieja..., t. I, s. 3.
93
Tamże, s. 15.
94
Tamże, s. 94 i 152.
O pochodzeniu i początkach kariery domu książąt Czartoryskich 65
z Radziwiłłami. Zaproponował zamianę Smorzewa i Michorszczyzny obejmującej
sporne terytorium Horodyszcza, na którym była rozpoczęta budowa zamku klewań-
skiego, na Silno, leżące bliżej Ołyki, otrzymane w wianie od żony Anny Kuzmianki,
księżniczki Zasławskiej. Książę Mikołaj Radziwiłł zgodził się. Książę Iwan dodał
jeszcze tysiąc złotych i brzeg klewański nad rzeczką Ołyką. W dokumencie wy-
danym 5 stycznia 1555 r. książę Radziwiłł zapewniał spokojne posiadanie zamku
i ziemi wokół niego Czartoryskiemu95. Spór załatwiono więc w sposób zadowalają-
cy obie strony, zaś w 1561 r. sąsiedzi przystąpili do ostatecznego rozgraniczenia
dóbr klewańskich od ołyckich96.
Książę Iwan był gorącym zwolennikiem unii Litwy z Królestwem Polskim.
W 1564 r. posłował z Litwy na sejm warszawski do Korony, na którym dzielnością
swoją znacznie przyczynił się do jej zawarcia. Stąd też jest o nim stosowna
wzmianka w recesie tego sejmu, na którym był posłem ex ordine ducum et baro-
num 97. Na sejmie lubelskim w 1569 r., idąc w ślady starszego brata, podpisał unię
Korony z Litwą. W dniu 16 marca 1573 r. został wybrany w Beresteczku posłem na
sejm elekcyjny z województwa wołyńskiego98.
Książę Iwan Czartoryski zmarł na początku 1576 r.99, pozostawiając z żony
księżniczki Anny Eudokcji Zasławskiej trzy córki: Helenę, wydaną za Ostafiego
Hornostaja, Katarzynę, wydaną za Bazylego Zaborowskiego, kasztelana bracław-
skiego, i Annę oraz dwóch synów Jana i Jerzego. Po jego śmierci dobrami Kle-
wań, Bielow, Sarny i Chołopy władała wdowa księżna Zasławska100. Zmarła
w 1582 r., a władanie dobrami przeszło na krótko w ręce jej syna, księcia Jana, który
znalazłszy się w ciężkiej sytuacji finansowej, zastawił Poniatowskim majątek Bie-
low. %7łonaty z Ewą Borkułabówną, przedstawicielką znanej prawosławnej rodziny
białoruskiej Korsaków, córką Borkułaba Korsaka101, żołnierza i fundatora dyzunic-
[ Pobierz całość w formacie PDF ]