Eo Drezen, Ernest Zamenhof

s [ Pobierz całość w formacie PDF ]

eksteraj ni progresadis tre malrapide kaj malfacile .
Poste la progresado fari�is pli rapida. Tamen ankora� ne
venis la tempo, por ke iuj registaraj a� sciencaj a�toritatoj
intervenu kaj decidu pri la reformoj en la lingvo kaj la refor-
moj, kiujn pridiskutus kaj pri kiuj decidus la esperantistaro
mem, ka�zus nur dan�erajn skismojn en la movado.
Tial Zamenhof rifuzis intertrakton pri reformoj kun ne su-
fi�e a�toritata Delegitaro por akcepto de Lingvo Internacia
kaj en sia Cirkulera letero al �iuj esperantistoj la 18 I 1908
li skribis:
Nun kiam ni estas ankora� tro malfortaj ni povas atingi
nian celon nur per severa disciplino kaj per absoluta unueco .
Tiu disciplino estis despli necesa, �ar:
Lingvoj naturaj kreskas tute trankvile, �ar kun tia lingvo
neniu kura�os fari iajn eksperimentojn a� fleksi �in la� sia
gusto, sed pri lingvo artefarita �iu opinias, ke li havas rajton,
47
ZAMENHOF
eLIBRO
povas a� e� devas direkti la sorton de la lingvo la� sia kom-
preno .1
Do necesis disciplino, unueco same en la lingvo-uzado kiel
anka� en la kompreno pri la vojoj de lingvo-evoluo.
Zamenhof �iam substrekis kaj �iel defendadis la plej gra-
vajn por internacilingva movado premisojn de libera evoluo
kaj de praktika uzo kaj eksperimentado.
Rolo de Zamenhof en la internacilingva movado
Zamenhof kun la tuta modesteco kaj profunda komprenemo,
kiujn li posedis, neniam pretendis esti gvidanto de la mova-
do, kiun li mem iniciatis.
Jam en la j. 1888 li deklaris:
Kreinte la fundamenton de lingvo, mi nun deprenas de mi
tutan a�toritaton nur tial, ke mi profunde kredas ke tion po-
stulas la interesoj de l afero .2
Trovi�as atestantoj, kiuj komunikas, ke parolante pri la pu-
blikigo de la Unua Lernolibro Zamenhof diris: E� se mi
tiam estus mortinta, la lingvo povus evolui sen mia helpo, el
�ia propra fundamento .3
La Deklaracio de la Unua Kongreso Esperantista dum 1905
j. proklamis sendependecon de la lingvo de iu ajn persono.
En Washingtona Kongreso (1910) Zamenhof ree kaj kate-
gorie konstatis:
Por �an�i ion en la natura irado de la internacilingva afero
mi estas tiel same senpova, kiel �iu alia persono .
1 Kongresa parolado dum la VIII Universala kongreso en Krakow (1912).
2 Aldono al Dua Libro de l Lingvo Internacia , p. 12.
3 A. Zakrzewski, Historio de Esperanto , Varsovio, 1913, p. 9.
48
ZAMENHOF
eLIBRO
Dum la VIII Kongreso de j. 1912 en Krakow Zamenhof la-
sis sian oficialan rolon en la esperanto-movado.
Prezidanto de la IX Kongreso en Bern (1913 j.) R. de Saus-
sure, parolante pri tiu rezigno prave diris: mi opinias, ke li
agis sa�e kaj por la bono de nia movado, �ar povus esti ma-
lutile kaj e� dan�ere, elekti iun el la esperantistoj, e� la plej
eminentan, kiel kvaza� heredontan a� posteulon de Zamen-
hof .1
La rolo de Zamenhof en la historio de Lingvo Internacia
estis finludita kaj de tiu tempo apartenis jam al historio.
Jam kiel historiistoj ni devas karakterizi Zamenhofon
iniciatinton de la praktika Mondlingva movado.
Malakceptante kaj e� kontra�batalante la tutan politike-fi-
lozofian idearon de Zamenhof, ni devas klini�i anta� liaj ling-
vo-ideoj, kiuj, uni�intaj en lia menso, esti�is potenca forto.
Tiuj ideoj kaj tiu forto kreis fortikan movadon internaciling-
van kaj praktike renversis multajn el la ideoj kaj teoriaj kon-
sideroj de anta�irintaj Zamenhofon lingvistoj kaj lingvo-te-
oriistoj.
Anka� ni devas konstati, ke por �efverko de Zamenhof es-
peranto �e �ia komenca ekfloro liaj fu�aj politike-filozofiaj
ideoj e� estis utilaj. En realeco tiuj ideoj flankaj, malprospe-
raj, se ili estas konsiderataj sendepende de la esperanto-evo-
luo, tiuj ideoj faris certan servon al la lingvo kaj utilis kiel
bona komenco por �ia fermento.
Dank al sia persisteco kaj penso profunda, Zamenhof suk-
cesis enkorpigi en sian lingvoprojekton �iujn postulojn-pre-
misojn necesajn por reala ekzisto de la Lingvo Internacia.
Tiuj postuloj-premisoj estis jenaj:
1 Esperantista Dokumentaro, Kajero XXVI , Paris, 1914. p. 96.
49
ZAMENHOF
eLIBRO
1) simpligita kaj racia gramatiko, 2) internacieco de la ling-
vo-elementoj, 3) libera evoluo kaj memstara, sendependa de
iu ajn persono, kresko de la lingvo-materialo, 4) praktika apli-
ko kaj uzo de la lingvo.
Anta� Zamenhof kaj post li �iuj projektantoj de lingvoj ar-
tefaritaj solvadis nur po unu, po du el tiuj premisoj. Zamen-
hof solvis �iujn kvar, kaj samtempe lia modesteco permesis
plej nerimarkeble kaj sendolore apartigi lian personecon de
la sorto kaj estonto de la lingvo.
La ka�zo de la progreso de Lingvo Internacia kaj de espe-
ranto trovi�as en Zamenhofaj lingvo-ideoj, en la lerte kom-
binitaj principoj de esperanto-konstruo kaj en la tuta agado
de Zamenhof.
Personeco de Zamenhof ricevas �ustan kaj meritan takson
�e tiuj rondoj kaj tiuj sociklasoj, kiuj volas partopreni en la
rekonstruo pli bona de la sociordo nuntempa kaj kiuj por re-
konstruo volas uzi �iun brikon utilan kaj ta�gan. �iuokaze ne
al tiuj rondoj kaj klasoj estis direktita la parolo de Zamenhof
dum la VIII kongreso en Krakow: Se al iu ne pla�as mia per-
sono a� miaj politike-religiaj principoj, li fari�as malamiko de
esperanto .
Per sia lingvo-verko Zamenhof konstruis al si mem kaj al
sia vivlaboro neforigeblan monumenton en la historio de la
homara evoluo.
50
ZAMENHOF
eLIBRO
www.omnibus.se/inko
ISBN 91-7303-063-5
51 [ Pobierz całość w formacie PDF ]