sedziwoj dziekonski

s [ Pobierz całość w formacie PDF ]

w�adz� urz�dzono wpoSród rozwalin. Rciany powleczone by�y jedwabnymi obiciami, w po-
Srodku pot�ny stó� w kszta�cie podkowy, przykryty z�otog�owiem, otacza� szereg biesiadni-
ków p�ci obojej. W poSrodku i po rogach sali fontanny wina i pachni�cych wódek rozprasza-
�y po powietrzu upajaj�c� ros�. Stó� malowniczo ubrany zastawiony by� najwykwintniejszy-
mi potrawami, owocami, przysmakami z ostatnich kra�ców Swiata zebranymi. Pod talerzem
ka�dego z biesiadników, na pami�tk� ofiarowany, le�a� wielki z�oty medal.* Paziowie odzna-
czaj�cy si� pi�knoSci�, strojni ze wschodnim przepychem, roznosili wyszukane wina i ch�od-
niki. Rwiat�o rozchodz�ce si� ze szklannych ró�nokolorowych latarni w tysi�cznych odbite
promionach od zwierSciade�, Sród kwiatów, z�ota, kryszta�ów i srebra, dr��c na liSciach ca�e-
go gaju drzew, wzd�u� Scian poustawianych, otacza�o biesiadników, jaSniej�cych wspania�y-
mi strojami i pi�knoSci�, atmosfer� upajaj�c� wszystkie zmys�y; a jakby nie doS� jeszcze by�o
sztucznego Swiat�a, wielkie okno, wychodz�ce na balkon, przez po�ar wy�amane, zostawiono
otwarte i tamt�dy ksi�yc szeroki wachlarz promion wpuszcza� a� do Srodka sali.
Z jednej strony za zas�on� p�sow� z�otem wyszywan� by�a ukryta muzyka i kilkudziesi�ciu
Spiewaków; niewidzialni brzmieniem radoSci i wesela nape�niali ca�y gmach, dodaj�c truci-
zn� muzyki do upojenia wszystkich zmys�ów.
Na najni�szym ko�cu sto�u by�o nakrycie odznaczaj�ce si� prostot� od innych. Miejsce to
zajmowa� S�dziwoj. Podparty r�k�, zamySlony, z zimnym szyderczym uSmiechem rzadko
odpowiada� na pochlebne s�ówko pi�knoSci, na dowcipne odezwy jego dum� podsycaj�ce.
Blady, z chorobliwym rumie�cem gor�czki, z iskrz�cymi oczyma, w prostej czarnej odzie�y,
wydawa� si� Sród tego t�umu goSci, jaSniej�cych ca�ym przepychem ówczesnego stroju, jakby
by� z�ym duchem czyhaj�cym na koniec zabawy.
Opodal od sali bankietowej w jednym z ubocznych pokoi s�abo oSwietlonych we framudze
okiennej sta�o dwóch ludzi zaj�tych �waw� rozmow�. Jeden z nich w podró�nym p�aszczu,
Swie�o przyby�y, by� Rogosz; drugi, lekarz Bodenstein, przeciw zwyczajowi swojemu stroj-
nie ubrany, wyszed� z uczty, w której bra� udzia�.
- Nie masz wi�c w�tpliwoSci - rzek� przyjaciel S�dziwoja - �e on posiada t� wielk� tajemni-
c�, o której istnieniu tak d�ugo w�tpi�em.
- Przecie� si� z tym nie tai - odpar� �ywo Bodenstein. - Sam w�asnymi oczami patrza�em jak
odbywa� przemian� o�owiu, srebra, cyny, miedzi, �elaza, merkuriuszu, na jak najczystsze z�o-
to. Dotyka�em go si� w�asnymi r�kami; z�otnicy wszystkie z nim próby odbywali.
- Mówisz, i� elektor przyj�� go �askawie?
- Prawie jak równego sobie. Z nim tylko rozmawia�, �artowa�, razem z nim jad�, posadziwszy
go przy stole na pierwszym miejscu przed wszystkimi ksi��tami po swojej prawej stronie.
To jest rzecz nies�ychana! - Pozwoli� mu wst�pu ka�dego czasu do siebie. Wszyscy dworza-
nie, a szczególniej alchemicy, nie posiadaj� si� z zazdroSci i gniewu.
- To niepoj�te! - rzek� Rogosz zamySlaj�c si�, po chwili doda� - wiem, �e jesteS cz�owiekiem
roztropnym, ale czyS dobrze uwa�a� wszystkie okolicznoSci, czy nie ma w tym jakiego pod-
st�pu?
- Wierzcie albo nie wierzcie - odpar� ura�ony medyk - ale jeSli tu jest jakie oszuka�stwo,
wyt�umacz mi, jakim sposobem oszuka� mo�na tylu pilnie przypatruj�cych si�, z których ka�-
72
dy si� zna na rzeczy; kiedy o�ów, tygiel, w�gle, wszystkie narz�dzia najtroskliwiej badane
by�y, a w wielu doSwiadczeniach z jego proszkiem on nawet niczego si� nie dotyka�. Mo�na
kilka razy jednego cz�owieka oszuka�, ale tylu razem tak cz�sto oszukiwa� - niepodobna.
- Zreszt� powiedz, jakie bogactwa mog�yby wystarczy� na takie �ycie i sk�d by je wzi��?
Dwór jego sk�ada si� wi�cej jak ze stu ludzi i dwa razy tyle koni.
- Biesiady takie, jak widzisz, trwaj� od zmierzchu do Switu, od rana do nocy. Ja w�ócz� si�
za nim od samej Pragi jak cie�; Sledz� ka�dy krok jego, czatuj�, mo�e mi si� uda wybada�
jego tajemnic�; patrz� wi�c na wszystko i widz�, i� na takie �ycie skarby cesarza rzymskiego
by nie wystarczy�y.
- Musisz si� sam przy tym mie� niexle - rzek� ironicznie Rogosz.
- Bynajmniej - odpowiedzia� z westchnieniem Bodenstein. - To jest marnotrawca, szaleniec,
wariat, ale jednak wie o ka�dym groszu, który wydaje. �aden lichwiarz pewno nie prowadzi
tak drobiazgowych rachunków. Nikomu nie wierzy, targuje si� a� do znudzenia, w zbytku
swoim jest sk�py. Ten jego s�u��cy, ka�muk, wszystko urz�dza, jemu jednemu wierzy. S�dzi-
woj rzuca z�oto, ale tylko tam, gdzie jemu si� podoba. ProSb� nic u niego nie zyskasz, �adne-
mu prosz�cemu nie da� jeszcze ani szel�ga, to jest szatan, co si� z cudzej n�dzy raduje.
- By�em ja raz w krytycznym po�o�eniu, zreszt� nie mam si� co przed tob� tai�. W Pradze,
w jednej z pierwszych karczem podpi�em sobie, a �e wiedziano, i� przyjecha�em z alchemi-
kiem, o którym ca�e miasto gada�o, rozumieli wi�c, �e mam z�ota jak piasku. Nie zaprzecza-
�em temu, i kilka dni bawiliSmy si� wybornie, kiedy jednak przysz�o do zap�aty, mieliSmy
wyje�d�a�, a tu ani grosza. Obdarto mnie ze wszystkiego, a poniewa� omnia mea mecum
porto, zabrano mi i r�kopism dzie�a mojego, na którym s�awa moja i ostateczne nadzieje spo-
czywaj�. �adnego nie widz�c ratunku pokonywam wrodzon� dum� i udaj� si� w proSby do
S�dziwoja ��daj�c par� dukatów. W�aSnie wtedy wydawa� podobny bankiet, na którym po�o-
wa biesiadników dobrze mnie zna�a. Wyszed�szy do mnie do ogrodu i zobaczywszy mnie
w nie bardzo przyzwoitym stroju bia�ym, poniewa� wierzchnie suknie zatrzymano mi
w karczmie, rzek�: - Dam ci sto razy tyle, ile ��dasz, ale pod jednym warunkiem. - Pod ja-
kim? - zapyta�em z bojaxni�. - Oto teraz pójdziesz ze mn� do goSci i tam powiesz g�oSno te
wyrazy; - MoSci Panowie! jestem Adam von Bodenstein, profesor z Bazylei, i przyszed�em
tu tylko po to, aby wam oSwiadczy�, i� Swi�tej pami�ci. nauczyciel mój i ziomek, Theophra-
stus Aureolus Paracelsus Bombastus von Hohenheim, by� pijanic�, g�upcem i w�ócz�g�, a ca-
�a jego nauka niewarta trzech groszy.
- Wiadomo wszystkim, co �yj�, i� boski mistrz nasz Paracelsus nie mia� wi�kszego ode mnie
wielbiciela.
- Wyrzec wi�c te s�owa by�o to wystawi� si� na Smiech oczewisty, a�em zmartwia� na takowe
��danie. Prosz�! b�agam! wstyd i zimno dokuczaj� mi, lecz nie i nie, jak si� upar�, nic nie
ust�pi�.
- I có� - zapyta� Rogosz - wyprzysi�g�eS si�?
- Có� mia�em czyni�? Poszed�em i w czasie ich uczty Sród grzmotu Smiechów wyplu�em prze-
kl�te s�owa, a natychmiast wyliczono mi par�set dukatów. By� to jedyny pieni�dz, którym od
niego otrzyma�.
- Kiedy do niego pierwszy raz przyby�em, ��daj�c po dawnej znajomoSci jakiego zaj�cia,
sekretarza, pomocnika, laboranta lub lekarza, aby mie� pozór zostawania przy nim i Sledze-
nia go, dozwoli� mi zostawa� w swoim orszaku, ale szyderczo oSwiadczy�, i� nie jest w sta-
73
nie p�aci� mi; i �e nawet �ywi� si� sam b�d� musia�. Zgo�a S�dziwoj dawniej tak nieSmia�y,
nie znaj�cy ludzi, zupe�nie si� zmieni�, nie poznasz go. JakaS w nim zimna powaga, szyder-
stwo, odpychaj�ca wy�szoS�, nie pozwalaj� nikomu zbli�y� si� do niego.
- Czy zajmuje si� jakimi sprawami - zapyta� po chwili Rogosz - czy oprócz biesiad i zbytku
wydaje na co innego pieni�dze?
- Z pocz�tku jeszcze usi�owa� zajmowa� si� czym chcesz, wszystkim; i chocia� wszystko
powodzi�o mu si�, we wszystkim okazywa� nadzwyczajne zdolnoSci, to jednak wnet porzu-
ca�, nic go trwale nie zaj�o. Co do pieni�dzy, wydaje, rozrzuca, jakby one wcale wartoSci nie
mia�y. Najcz�Sciej jednak wydaje na to, co by �adnemu uczciwemu i roztropnemu, jak my, [ Pobierz całość w formacie PDF ]